ກັມ 2 : ການກະທຳ

ກັມ ແປວ່າການກະທຳ,( ການກະທຳທີ່ປະກອບດ້ວຍເຈຕະນາ ທາງກາຍກໍຕາມ, ທາງວາຈາກໍຕາມ ແລະທາງໃຈ - Kamma: action,deed).

ກັມນັ້ນ ແບ່ງອອກເປັນສອງຢ່າງດັ່ງນີ້:

1. ອະກຸສົນກັມ : ກັມທີ່ເປັນອະກຸສົນ, ກັມຊົ່ວ, ການກະທຳທີ່ບໍ່ດີ ບໍ່ສະຫຼາດໃນການປະກອບຄວາມດີ, ການກະທຳທີ່ບໍ່ເກີດຈາກສັມມາປັນຍາ(ປັນຍາໃນທາງທີ່ດີ)ເຮັດໃຫ້ເສື່ອມເສັຍຄຸນນະພາບຊີວິດ ໝາຍເຖິງການກະທຳທີ່ເກີດຈາກອະກຸສົນມູນຄື : ໂລພະ, ໂທສະ ແລະໂມຫະ - Akusala-kamma : unwholesome action; evil deed; bad deed).
2. ກຸສົນກັມ : ກັມທີ່ເປັນບຸນເປັນກຸສົນ, ກັມດີ, ການກະທຳທີ່ດີ, ສະຫຼາດໃນການສ້າງຄວາມດີທີ່ປະກອບດ້ວຍປັນຍາ ສົ່ງເສີມຄຸນນະພາບຊີວິດຈິດໃຈ ໝາຍເຖິງ ການກະທຳທີ່ເກີດຈາກກຸສົນມູນ ຄື :ອະໂລພະ, ອະໂທສະ ແລະ ອະໂມຫະ - Kusala-kamma: wholesome action; good deed.

A.I.104,263; It.25,55.

ຕາມແນວທາງພຸດທະສາສະໜາ ກັມ ເປັນອົງປະກອບທີ່ສຳຄັນໃນຫຼັກຄຳສອນ ຜົນຂອງກັມເພິ່ນເອີ້ນວ່າ ວິບາກ. ຖ້າບຸກຄົນເຮັດກັມດີ ຜົນຂອງກັມດີ ກໍຈະເຮັດໃຫ້ນຳມາເຊິ່ງຄວາມສຸກ ຈະເວົ້າວ່າເປັນຜົນບຸນ ເປັນກຸສົນກໍໄດ້. ກັມບາງຢ່າງສາມາດເຮັດໃຫ້ເກີດຜົນປະຈັກຕາ ໃນປັດຈຸບັນທັນດ່ວນ ເຮັດໃຫ້ເຫັນໃນຊາດນີ້ກໍມີ, ບາງຢ່າງ ກໍໃຫ້ຜົນໃນຊາດຕໍ່ໆໄປ ເຊິ່ງໄວຫຼືຊ້າ ຂື້ນຢູ່ກັບອຳນາດຂອງກັມ. ມະນຸດທຸກຄົນເກີດມາມີກັມ ຕ່າງແຕ່ວ່າໃຜຈະມີກັມດີແລະຊົ່ວຫຼາຍ ຫຼື ນ້ອຍຕ່າງກັນພຽງໃດ.

ຄົນເຮົາເກີດມາໃຊ້ກັມເກົ່າ ແລ້ວສ້າງກັມໃໝ່ໄປພ້ອມ. ຖ້າດຳເນີນຊີວິດດ້ວຍຄວາມບໍ່ປະໝາດໃນການສ້າງຄວາມດີ ມີແຕ່ເພີ່ມພູນຄວາມດີໃຫ້ຫຼາຍຂື້ນ ກໍຈະເຮັດໃຫ້ເວນກັມໃດໆທີ່ເຮົາເຮັດໄປໃນອະດີດຕາມເຮົາບໍ່ທັນ. ສຳຄັນຄວນດຳເນີນຊີວິດຢູ່ດ້ວຍການໃຫ້ອະໄພ ແກ່ເພື່ອນມະນຸດດ້ວຍກັນ ແກ່ເພື່ອນມິດສະຫາຍ ເພາະບາງຄັ້ງໃນການດຳເນີນຊີດ ເຮົາອາດຈະມີຂໍ້ບົກຜ່ອງຜິດພາດບາງປະການ ແລ້ວເຮັດໃຫ້ຜິດຂ້ອງໝອງໃຈກັບຄົນອື່ນ ຄວນມີການໃຫ້ອະໄພເພື່ອບໍ່ໃຫ້ມີການຈ່ອງກັມກັນອີກຕໍ່ໄປ.

ການກະທຳໃດໆ ທັງດີແລະຊົ່ວຈະເກີດຂື້ນຄົບອົງປະກອບທີ່ບໍລິບູນໄດ້ ຂື້ນຢູ່ກັບເຈຕະນາ ຫຼື ຄວາມຈົງໃຈທີ່ຈະເຮັດຈະກະທຳ. ເວນກັມໃນໂລກນີ້ມີຈິງ ຢ່າໄດ້ປະໝາດເລີຍ ເຖິງແມ່ນວ່າເຮົາຍັງບໍ່ທັນເຫັນຜົນໄດ້ປະຈັກຕາ ແຕ່ຄວາມຈິງນັ້ນມີຢູ່ຈິງ. ກົດແຫ່ງກັມນີ້ ເປັນສິ່ງມະຫັດສະຈັນ ມີຄວາມລະອຽດອ່ອນບາງຄັ້ງເຮົາບໍ່ອາດສາມາດຢັ່ງຮູ້ໄດ້ ເວັ້ນເສັຍແຕ່ພຣະພຸດທະອົງ. ຍ້ອນແນວນີ້ເອງ ກັມ ຈິ່ງເປັນໜຶ່ງໃນຫຼັກແຫ່ງຄວາມອະຈິນໄຕ (ສິ່ງທີ່ເໜືອຄວາມຄິດເອົາ, ນຶກເອົາຂອງປຸຖຸຊົນ).

ກັມດີຊ່ວຍຊີ້ທາງ ສະຫວ່າງສະໄຫວ
ກັມຊົ່ວພາມົວໝອງ ລຳບາກໃຈ
ກັມໃດເຮັດໄປ ໃຈເບີກບານ
ຈົ່ງກະທຳກັມນັ້ນ ຈິ່ງຈະດີ.

ອັປປະມາທະ : ຄວາມບໍ່ປະໝາດ

ອັປປະມາທະ : ຄວາມບໍ່ປະໝາດ




ຄວາມບໍ່ປະໝາດ ຄື ຄວາມເປັນຢູ່ຢ່າງບໍ່ຂາດສະຕິ ຫຼື ຄວາມພຽນທີ່ມີສະຕິເປັນເຄື່ອງເລັ່ງແລະຄວບຄຸມ ໄດ້ແກ່ ການດຳເນີນຊີວິດໂດຍມີສະຕິເປັນເຄື່ອງກຳກັບຄວາມປະພຶດປະຕິບັດ ແລະການກະທຳທຸກຢ່າງ ລະມັດລະວັງຕົວ ບໍ່ຍອມຖະຫຼຳລົງໄປໃນທາງເສື່ອມ ແຕ່ບໍ່ຍອມພາດໂອກາດສຳລັບຄວາມດີງາມ ແລະຄວາມຈະເລີນກ້າວໜ້າ ຄິດຫງຳໃນສິ່ງທີ່ຄວນເຮັດຄວນທຳແລະເພິ່ງລະເວັ້ນ ໃສ່ໃຈສຳນຶກຢູ່ສະເໝີໃນໜ້າທີ່ອັນຈະຕ້ອງຮັບຜິດຊອບ ບໍ່ຍອມປ່ອຍປະລະເລີຍ ເຮັດວຽກງານດ້ວຍຄວາມຈິງຈັງ ຮອບຄອບ ແລະກ້າວໜ້າໄປເລື້ອຍໆ - Appamāda : earnestness; diligence; heedfulness)ຂໍ້ນີ້ ເປັນອົງປະກອບພາຍໃນ(internal factor; personal factor) ແລະເປັນຝ່າຍສະມາທິ(a factor belonging to the category of concentration).

ພິກຂຸທັງຫຼາຍ ເມື່ອອາທິດອຸໄທຢູ່ ຍ່ອມມີແສງອະລຸນຂື້ນມາກ່ອນ ເປັນບຸບພະນິມິດ ສັນໃດ ຄວາມເຖິງພ້ອມດ້ວຍຄວາມບໍ່ປະໝາດ ກໍເປັນຕົວນຳ ເປັນບຸບພະນິມິດແຫ່ງການເກີດຂື້ນຂອງອາຣະຍະອັຕຖັງຄິກະມັກຄ໌ ແກ່ພິກຂຸ ສັນນັ້ນ.

ທັມເອກ ທີ່ມີອຸປະກາຣະຄຸນຫຼາຍ ເພື່ອການເກີດຂື້ນແຫ່ງອາຣະຍະອັດຖັງຄິກະມັກຄ໌ ກໍຄື ຄວາມເຖິງພ້ອມດ້ວຍຄວາມບໍ່ປະໝາດ.

ເຮົາບໍ່ເລັງເຫັນທັມອື່ນ ແມ່ນແຕ່ພຽງໜ້ອຍດຽວ ເຊິ່ງເປັນເຫດໃຫ້ອາຣະຍະອັດຖັງຄິກະມັກຄ໌ ທີ່ຍັງບໍ່ທັນເກີດ ກໍເກີດຂື້ນ ທີ່ເກີດຂື້ນແລ້ວ ກໍຈະເລີນບໍລິບູນ ເໝືອນດັ່ງຄວາມເຖິງພ້ອມດ້ວຍຄວາມບໍ່ປະໝາດນີ້ເລີຍ.

ຮອຍຕີນຂອງສັດບົກທັງຫຼາຍ ຊະນິດໃດໆ ກໍຕາມ ຍ່ອມລົງໃນຮອຍຕີນຊ້າງໄດ້ທັງໝົດ, ຮອຍຕີນຊ້າງ ເອີ້ນວ່າເປັນຍອດຂອງຮອຍຕີນເຫຼົ່ານັ້ນ ໂດຍຄວາມໃຫຍ່ສັນໃດ ກຸສົລທັມທັງຫຼາຍ ຢ່າງໃດໆກໍຕາມ ຍ່ອມມີຄວາມບໍ່ປະໝາດເປັນມູນ ປະຊຸມລົງໃນຄວາມບໍ່ປະໝາດໄດ້ທັງໝົດ ຄວາມບໍ່ປະໝາດ ເອີ້ນໄດ້ວ່າ ເປັນຍອດທັມເຫຼົ່ານັ້ນ ສັນນັ້ນ.

ຜູ້ມີກັນລະຍານະມິດ ເພິ່ງເປັນຜູ້ຢູ່ໂດຍອາໄສທັມເອກຂໍ້ນີ້ ຄື ຄວາມບໍ່ປະໝາດ ໃນກຸສົລທັມທັງຫຼາຍ.

ທັມເອກອັນຈະຢຶດເອົາປະໂຫຍດໄດ້ໄວ້ທັງ 2 ຢ່າງ ຄື ທັງທິດຖິທັມມິກັຕຖະ (ປະໂຫຍດປັດຈຸບັນ, ປະໂຫຍດສະເພາະໜ້າ, ຫຼືປະໂຫຍດສາມັນຂອງຊີວິດ ເຊັ່ນ ຊັບ ຍົດ ກາມະສຸກ ເປັນຕົ້ນ) ແລະສັມປະຣາຍິກັດຖະ(ປະໂຫຍດເບື້ອງໜ້າ ຫຼື ປະໂຫຍດຂັ້ນສູງຂື້ນໄປທາງຈິດໃຈ ຫຼື ຄຸນນະທັມ) ກໍຄື ຄວາມບໍ່ປະໝາດ.

ສັງຂາຣ (ສິ່ງທີ່ເປັນປັດໄຈປຸງແຕ່ງຂື້ນ) ທັງຫຼາຍ ມີຄວາມເສື່ອມສິ້ນໄປເປັນທຳມະດາ ທ່ານທັງຫຼາຍຈົ່ງຍັງຄວາມບໍ່ປະໝາດໃຫ້ເຖິງພ້ອມເຖີດ.

ຄວາມບໍ່ປະໝາດ ຍ່ອມເປັນໄປເພື່ອປະໂຫຍດຍິ່ງໃຫຍ່, ເພື່ອຄວາມດຳລົງໝັ້ນ ບໍ່ເສື່ອມສູນ ບໍ່ອັນຕະຣະທານ ແຫ່ງສັດທັມ.

ທີ່ມາ : http://www.dhammathai.org/bd/01.php

ໂຍນິໂສມະນະສິກາຣ : ການໃຊ້ຄວາມຄຶກຢ່າງຖືກວິທີ

ໂຍນິໂສມະນະສິກາຣ


(ການໃຊ້ຄວາມຄິດຢ່າງຖືກວິທີ ຄືການພິຈາຣະນາໃນໃຈໂດຍສຸຂຸມແຈບໃຈ ເຫັນສິ່ງທັງຫຼາຍດ້ວຍຄວາມຄິດພິຈາຣະນາສືບຄົ້ນຫາຕົ້ນເຫດ ສາວຫາເຫດຜົນແຕ່ກົກສຸດປາຍ ແຍກແຍະອອກພິເຄາະດ້ວຍປັນຍາ ທີ່ຄິດເປັນລະແບບແລະໂດຍອຸບາຍວິທີ ໃຫ້ເຫັນສິ່ງນັ້ນ ຫຼືປັນຫານັ້ນໆ ຕາມສະພາວະແລະຕາມຄວາມສຳພັນລະຫວ່າງເຫດແລະປັດໄຈ- Yonisomanasikāra : reasoned attention; systematic attention; analytical thinking; critical reflection; thinking in terms of specific conditionality; thinking by way of causal relations or by way of problem-solving)ຂໍ້ນີ້ເປັນອົງປະກອບພາຍໃນ(internal factor; personal factor)ແລະເປັນຝ່າຍປັນຍາ (a factor belonging to the category of insight or wisdom)

ພິກຂຸທັງຫຼາຍ ເມື່ອດວງອາທິດອຸໄທຢູ່ ຍ່ອມມີແສງຂື້ນມາກ່ອນ ເປັນບຸບພະນິມິດ ສັນໃດ ຄວາມເຖິງພ້ອມ ດ້ວຍໂຍນິໂສມະນະສິກາຣ ກໍເປັນຕົວນຳ ເປັນບຸບພະນິມິຕ ແຫ່ງການເກີດຂື້ນ ຂອງອະຣະຍະອັຕຖັງຄິກະມັກຄ໌ ແກ່ພິກຂຸ ສັນນັ້ນ.

ເຮົາບໍ່ແນມເຫັນອົງປະກອບພາຍໃນອື່ນ ແມ້ພຽງຢ່າງດຽວ ທີ່ມີປະໂຫຍດຫຼາຍ ສຳລັບພິກຂຸ ຜູ້ເປັນເສຂະ ເໝືອນໂຍນິໂສມະນະສິກາຣ ພິກຂຸຜູ້ມີໂຍນິໂສມະນະສິກາຣ ຍ່ອມກຳຈັດອະກຸສົນໄດ້ ແລະຍ່ອມເຮັດໃຫ້ກຸສົນເກີດຂື້ນ

ເຮົາບໍ່ເລັງເຫັນທັມອື່ນ ແມ້ພຽງແຕ່ຂໍ້ດຽວ ເຊິ່ງເປັນເຫດໃຫ້ສຳມາທິດຖິທີ່ຍັງບໍ່ທັນເກີດ ກໍເກີດຂື້ນ ທີ່ເກີດຂື້ນແລ້ວ ກໍຈະເລີນຍິ່ງໆຂື້ນໄປ ເໝືອນໂຍນິໂສມະນະສິກາຣເລີຍ.

ເຮົາບໍ່ເລັງເຫັນທັມອື່ນ ແມ່ນແຕ່ຂໍ້ດຽວ ເຊິ່ງເປັນເຫດໃຫ້ຄວາມສົງໄສທີ່ຍັງບໍ່ເກີດ ກໍບໍ່ເກີດຂື້ນ ທີ່ເກີດຂື້ນແລ້ວ ກໍຖືກຂະຈັດເສັຍໄດ້ ເໝືອນໂຍນິໂສມະນະສິກາຣເລີຍ.

ໂຍນິໂສມະນະສິກາຣ ຍ່ອມເປັນໄປເພື່ອປະໂຫຍດຍິ່ງໃຫຍ່, ເພື່ອຄວາມດຳລົງໝັ້ນ ບໍ່ເສື່ອມສູນ ບໍ່ອັນຕະຣະທານແຫ່ງສັທທັມ.

ທັມຂໍ້ອື່ນທີ່ໄດ້ຮັບຍົກຍ້ອງ ຄ້າຍກັບໂຍນິໂສມະນະສິກາຣ ນີ້ ໃນບາງແງ່ ແຕ່ໃນບາງແງ່ໄດ້ແກ່ :
ອັບປະມາທະ ຄວາມຜະໝາດ- earnestness; diligence),
ວິຣິຍາຣັມພະ(ການປາຣົບຄວາມພຽນ, ທຳຄວາມດຽວມຸ້ງໝັ້ນ- instigation of energy; energy effort), ອັປປິຈສຕາ(ຄວາມມັກນ້ອຍ ບໍ່ເຫັນແກ່ໄດ້)-fewness of wishes; paucity of selfish desire),
ສັນຕຸດຖີ ຄວາມສັນໂດດ(ຄວາມສັນໂດຍ(contentment),
ສັມປັດຊັນຍະ(ຄວາມຮູ້ຕົວ, ສຳນຶກຕະໜັກດ້ວຍປັນຍາ-awareness; full comprehension); ກຸສະລະທັມມານຸໂຍກ(ການໝັ່ນປະກອບກຸສົນທັມ - pursuit of wholesome states; devotion to good things);
ສີລະສັມປະທາ(ຄວາມເຖິງພ້ອມແຫ່ງສີລ-possession of virtue);
ສັນທະສັມປະທາ(ຄວາມເຖິງພ້ອມແຫ່ງສັນທະ- possession of will);
ອັຕຕະສັມປະທາ(ຄວາມເຖິງພ້ອມແຫ່ງຕົນ ຄື ມີຈິດໃຈທີ່ພັດທະນາເຕັມປ່ຽມແລ້ວ- self-realization, self-actualization),
ທິດຖິສັມປະທາ(ຄວາມເຖິງພ້ອມແຫ່ງທິດຖິ-possession of right view), ແລະ ອັປປະມາທະສັມປະທາ(ຄວາມເຖິງພ້ອມແຫ່ງຄວາມບໍ່ຜະໝາດ-possession of earnestness).

..................

S.V.2-30; A.I.11-31; It.9. ສໍ.ມ.19/5-129/2-36; ອັງ.ເອກ.20/60-186/13-14;ຂຸ.ອິຕິ.25/194/236.

ຈາກ: ພົດຈະນານຸກົມພຸດທະສາສະໜາ ສະບັບປະມວນທັມ ໂດຍ : ປ.ອ.ປະຍຸດໂຕ

ກັນລະຍານະມິດ : ການມີເພື່ອນທີ່ດີ

ກັນລະຍານະມິດ(ກັລຍານະມິຕ) (ຄວາມມີກັນລະຍານະມິດ ຄື ມີຜູ່ສັ່ງສອນ ທີ່ປຶກສາ ເພື່ອນທີ່ຄົບຫາແລະບຸກຄົນຜູ່ແວດລ້ອມທີ່ດີ, ຄວາມຮູ້ຈັກເລືອກເສວະນາບຸກຄົນ ຫຼື ເຂົ້າຮ່ວມໝູ່ກັບທ່ານຜູ້ຊົງປັນຍາ ມີຄວາມສາມາດ ເຊຶ່ງຈະຊ່ວຍແວດລ້ອມ ສະໜັບສະໜຸນ ຊັກຈູງ ຊີ້ຊ່ອງທາງ ເປັນແບບຢ່າງ ຕະຫຼອດຈົນເປັນເຄື່ອງອຸດໜຸນເກື້ອກູນແກ່ກັນ ໃຫ້ດຳເນີນກ້າວໜ້າໄປດ້ວຍດີ ໃນການສຶກສາອົບຮົມ ການຄອງຊີວິດ ການປະກອບກິດຈະການ ແລະທັມມະປະຕິບັດ, ສິ່ງແວດລ້ອມທາງສັງຄົມທີ່ດີ- Kalyāṇamittatā : having good friends; good company; friendship with the lovely; favourable social environment) ຂໍ້ນີ້ເປັນອົງປະກອບພາຍນອກ(external factor; environmental factor).

"ພິກຂຸທັງຫຼາຍ ເມື່ອດວງອາທິດອຸໄທຢູ່ ຍ່ອມມີແສງອະລຸນຂື້ນມາກ່ອນ ເປັນບຸບພະນິມິດສັນໃດ ຄວາມມີກັນລະຍານະມິດກໍເປັນຕົວນຳ ເປັນບຸບພະນິມິດແຫ່ງການເກີດຂື້ນຂອງອາຣະຍະອັຕຖາງຄິກະມັກຄ໌ ສັນນັ້ນ. "

" ຄວາມມີກັນລະຍານະມິດເທົ່າກັບ ເປັນພົມມະຈັນ"(ການຄອງຊີວິດປະເສີດ)ທັງໝົດໂດຍແທ້ ເພາະວ່າ ຜູ່ມີກັນລະຍານະມິດ ເພິ່ງຫວັງສິ່ງນີ້ໄດ້ ຄື ຈັກຈະເຈີນ ຍ່ອມຈະໄດ້ມາເຊິ່ງອະຣິຍະອັຕຖາງຄີກະມັກຄ໌."

" ອາໄສເຮົາຜູ່ມີກັນລະຍານະມິດ " ເຫຼົ່າສັດຜູ່ມີຊາດເປັນທຳມະດາ ກໍພົ້ນຈາກຊາດ ຜູ່ມີຊະຣາເປັນທຳມະດາ ກໍພົ້ນຈາກຊະຣາ ຜູ່ມີມໍຣະນະເປັນທັມມະດາ ກໍພົ້ນຈາກມໍຣະນະ ຜູ່ມີໂສກະປະຣິເທວະທຸກ ໂທມະນັດ ແລະອຸປາຍາສ ເປັນທຳມາດາ ກໍພົ້ນຈາກ ກໍມົ້ມຈາກມໍຣະນະ ຜູ່ມີໂສກະ ປະຣິເທວະທຸກ ໂທມະນັສ ແລະອຸປາຍາສເປັນທຳມາດາ ກໍມົ້ມຈາກໂສກະປະລິເທວະທຸດ ແລະອຸປາຍາສເປັນທຳມະດາ ກໍມົ້ມຈາກຜູ່ມີອາຍຸໂສ ປະຣິເທວະທຸກ , ຜູ່ມີໂສກະປະຣິເທວະທຸກ, ໂທມະນັສ ແລະອຸປາຍາສເປັນທຳມະດາ ກໍມົ້ມຈາກໂສກະ ປະຣິເທວະ ໂທທະນັສ ແລະອຸປາຍາສ".

"ເຮົາເມື່ອແນມເຫັນອົງປະກອບພາຍນອກອື່ນ ແມ່ນແຕ່ພຽງນ້ອຍດຽວ ທີ່ມີປະໂຫຍດຫຼາຍສຳລັບພິກຂຸ ຜູ້ເປັນເສຂະ ເໝືອນຄວາມມີກັລຍານະມິດ, ພິກຂຸຜູ່ມີກັນລະຍານະມິດ ຍ່ອມກຳຈັດອະກຸສົລໄດ້ ແລະຍ່ອມຍັງຄຸນກຸສົນໃຫ້ເກີດຂື້ນ."

ຄວາມມີກັນລະຍານະມິດ ຍ່ອມເປັນໄປເພື່ອປະໂຫຍດຍິ່ງໃຫຍ່, ເພື່ອຄວາມດຳລົງໝັ້ນ ບໍ່ເສື່ອມສູນ ບໍ່ອັນຕະຣະທານແຫ່ງສັດທັມ".

ຈາກ: ພົດຈະນານຸກົມພຸດທະສາດ ສະບັບປະມວນທັມ ໂດຍ :ປ.ອ. ປະຍຸຕໂຕ